Bertrand dengesi olarak bilinen ekonomik teori, her gün hepimizin kullandığı bir kavramı tanımlar. Tüketicilerin, diğer her şey eşit olmak üzere, en ucuz fiyata ürünü alacağını söylemenin süslü bir yolu. Bu fikir sağduyu gibi görünse de, ekonomik teoride bir temeli vardır.
Bertrand Dengesi Nedir?
1883'te Joseph Louis Francois Bertrand, firmaların ürünleri için nasıl fiyat belirleyeceğini açıklayan bir fiyat rekabeti modeli yarattı.
Teorisi aşağıdaki varsayımlara dayanıyordu:
- Pazarda sadece iki tedarikçi var.
- Her iki tedarikçi de aynı homojen, farklılaşmamış ürünü üretmektedir.
- Her firma aynı marjinal üretim maliyetine sahiptir.
- Tüketiciler, satın aldıkları ürünle ilgisizdir.
- Tedarikçiler aynı anda fiyatlarını belirleyeceklerdi.
Fiyatlandırma Stratejileri ve Sonuçları
Bir firmanın fiyatları belirlemek için üç seçeneği vardır. Üretici, rakip fiyatına eşit veya rekabetin altında bir fiyat belirleyebilir.
Bertrand Duopoly Altında Tüketici Eylemleri
Bertrand, tüketicilerin satın alma kararlarını fiyasata göre vereceğini belirtti. En yüksek fiyata sahip firma sıfır alım alacaktır. Her iki firma da aynı fiyata sahipse, tüketiciler alımlarını 50-50'ye bölerler. En düşük fiyatı olan firma pazarı kazanacak ve tüketicilerin alımlarının yüzde 100'ünü alacak.
Bertrand Denge Fiyatlandırması
Ürünlerini fiyatlarına duyarlı tüketicilere satmak için firmalar fiyatlarını rekabete biraz düşürmeye çalışacaklar. Ancak bu, rakip fiyatını rekabete düşürerek tepki verdiği için fiyat savaşına yol açabilir. Fiyatlar, firmaların marjinal üretim maliyetine ulaşana kadar azalmaya devam edecek.
Fiyatlar marjinal üretim maliyetine eşit olduğunda, hiçbir firma kar etmeyecek ve herhangi bir ürün satmak istemeyeceklerdir. Bertrand denge fiyatı bu nedenle üretimin marjinal maliyeti olur. Her iki firma da sattıkları her birim için para kaybedeceğinden, bu fiyatın altında satış yapma konusunda herhangi bir teşvikte bulunmaz.
Bertrand Modelinin Sınırlamaları
Bertrand modeliyle ilgili bir problem, teorinin, en düşük fiyatı olan firmanın, tüketicilerin talep ettiği tüm ürünleri tedarik etme kapasitesine sahip olduğunu varsaymasıdır. Örneğin, tüketici talebi 1.000 birim toplamı ancak Firma A yalnızca 630 adet üretebiliyorsa, tüketiciler kalan 350 birimi B firmasından daha yüksek bir fiyata satın almak zorunda kalacaklar
Diğer bir problem de arama maliyetleridir. Mesela benzin fiyatını al. Bir tüketici galon başına bir veya iki kuruş tasarruf etmeye ne kadar istekli olur? Uzaklıktaysa, tüketici benzini daha yüksek bir fiyata satın almayı seçecektir, çünkü en düşük fiyatı bulmak için yapılan arama maliyetleri tasarrufları aşacaktır.
Bertrand Dengesi modelinin ardından, tüm firmaların marjinal üretim maliyetlerine ulaşana kadar fiyatları düşürmeye devam edeceği sonucuna varıyor. Bu noktada, hiçbir firma kar etmeyecek ve ürünlerini üretme ve satma konusunda herhangi bir teşvikte bulunmayacaktı. Bu şartlar altında, şirketler daha sonra ürünlerini farklılaştırmanın ve tüketicilerin kafasında daha yüksek fiyatları haklı çıkarmanın yollarını bulmaya çalışırlar.
